MİRASTAN MAL KAÇIRMA NEDENİYLE TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASI NEDİR?

Tapu iptal ve tescil davası, mirasbırakanın ölmeden önce yaptığı işlemlerin mirastan mal kaçırma amacı taşıdığı iddiasıyla açılan bir davadır. Bu davada tapu devrinin iptali ve malın mirasçılar adına tescili talep edilir (TMK m. 713). Eğer vasiyetname ile mal kaçırma iddiası varsa, vasiyetnamenin ilgili kısmı iptal edilebilir.

BABA VEYA ANNE ÖLMEDEN MİRASINI İSTEDİĞİ EVLADINA VEREBİLİR Mİ?

Bir baba ya da anne, yaşarken malvarlığını dilediği çocuğuna verebilir. Ancak bu işlem miras değil, bağış ya da satış olarak adlandırılır. Türk Medeni Kanunu’na göre, miras ancak mirasbırakanın ölümünden sonra ortaya çıkar (TMK m. 599). Mirasbırakan, yaşarken yaptığı bağış ya da satış gibi işlemleri vasiyetname yoluyla yapamaz çünkü vasiyetname ölümden sonra hüküm doğurur (TMK m. 514). Bu tür işlemler ölüm anından önce gerçekleştirildiğinde vasiyetname değil, tapuda yapılacak resmi bir satış veya bağış işlemine tabi olur (TMK m. 706). Ancak ölüm sonrası devredilecek mallar için vasiyetname yapılabilir.

BABA VEYA ANNE MİRASINI DİLEDİĞİ ÇOCUĞUNA VEREBİLİR Mİ?

Bir baba veya anne, vasiyetname düzenleyerek malvarlığını dilediği çocuğuna bırakabilir. Ancak burada saklı paylı mirasçılar dikkate alınmalıdır. Saklı paylı mirasçılar, eş, çocuklar ve bazı durumlarda anne-baba gibi kişilerdir ve bu kişilerin saklı payları mirasbırakanın tasarruf edebileceği kısımdan fazlasını aşarsa tenkis davası açılabilir (TMK m. 506). Mirasbırakan, vasiyetnameyle bir çocuğuna daha fazla mal bırakabilir, ancak bu saklı payları ihlal etmemelidir.

BABA VEYA ANNE MİRASINI TEK ÇOCUĞUNA BIRAKABİLİR Mİ?

Mirasbırakan, vasiyetname ile malvarlığının tamamını tek bir çocuğuna bırakabilir. Ancak bu durumda saklı paylı diğer mirasçılar haklarını talep edebilir. Saklı paylı mirasçılar arasında çocuklar, eş ve bazı hallerde anne-baba bulunur (TMK m. 506). Bu mirasçıların saklı payları korunmak zorundadır ve saklı paylarının ihlal edilmesi halinde tenkis davası açabilirler (TMK m. 570).

EVLATLAR ARASI MAL PAYLAŞIMI NASIL OLMALIDIR?

Mirasçılar arasında miras paylaşımı, kanunen eşit yapılır. Türk Medeni Kanunu madde 495’e göre, çocuklar arasında miras payları eşittir. Ancak mirasbırakan, vasiyetname düzenleyerek tasarruf oranı dahilinde farklı paylaştırmalar yapabilir. Bu durumda saklı paya riayet edilmesi önemlidir. Eğer vasiyetnameyle saklı paylar ihlal edilirse, saklı paylı mirasçılar tenkis davası açabilir (TMK m. 506-507).

BABANIN VEYA ANNENİN SADECE OĞLUNA VERDİĞİ TAPU BOZULUR MU?

Bir mirasbırakan hayattayken bir oğluna tapu devri yapmış olabilir. Bu devir bir satış ya da bağış olarak kabul edilir. Ancak, bu işlem mirasbırakanın ölümünden sonra diğer mirasçılar tarafından mirastan mal kaçırma amacıyla yapıldığı iddia edilirse, tapu iptali ve tescil davası açılabilir. Mahkeme, bu durumda devir işleminin gerçek bir satış mı yoksa bağış mı olduğuna karar verir (TMK m. 706). Ayrıca, mirasbırakanın ölümünden sonra vasiyetname ile yapılan devirlere de saklı paylı mirasçılar tarafından itiraz edilebilir.

HANGİ DURUMLAR MİRASTAN MAL KAÇIRMAYA GİRMEZ?

Gerçek satış işlemleri, mirastan mal kaçırma olarak değerlendirilmez. Eğer mirasbırakan bir malını gerçek bir bedel karşılığında devrettiyse, bu işlem mirasçılar tarafından iptal edilemez. Ancak, satışın aslında bir bağış olduğu ve göstermelik olduğu kanıtlanırsa, mirasçılar tapu iptal davası açabilir. Vasiyetname ile yapılan tasarruflarda ise saklı pay ihlali varsa tenkis davası açılabilir (TMK m. 570).

MİRASÇILARIN SAKLI PAYI NEDİR?

Saklı pay, mirasbırakanın tasarruf hakkını sınırlayan bir düzenlemedir. Saklı paylı mirasçılar, mirasbırakanın malvarlığı üzerinde tam serbestçe tasarruf edemeyeceği bir paya sahiptir. Türk Medeni Kanunu’na göre çocuklar, eş ve belirli hallerde anne-baba saklı paylı mirasçılardır (TMK m. 506).

Çocukların saklı payı, yasal miras paylarının yarısıdır. Yani mirasçının toplam miras hakkının %50’si saklı paydır.

Mirasbırakanın sağ kalan eşi, yasal miras payının dörtte biri (1/4) kadar saklı paya sahiptir. Ancak eşin miras payı, mirasbırakanın çocukları olup olmamasına göre değişir:

• Eş, çocuklar ile birlikte mirasçı olursa yasal miras payı 1/4 olur ve bunun yarısı saklı paydır.
• Eş, mirasbırakanın anne-baba ile mirasçı olursa yasal miras payı 1/2’dir ve bunun 1/4’ü saklı paydır.

Mirasbırakanın anne ve babası, mirasın dörtte biri (1/4) kadar saklı paya sahiptir. Bu saklı pay, mirasbırakanın çocukları olmadığı durumlarda geçerlidir.

Kardeşlerin saklı payı yoktur.

MİRAS TAPU BOZULUR MU?

Eğer mirasbırakan, hayattayken yaptığı bir tapu devri ile saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal ettiyse, mirasçılar tapu iptali ve tescil davası açabilirler. Mahkeme, yapılan devrin gerçekten bir satış mı yoksa bağış mı olduğuna karar verebilir. Saklı paylı mirasçıların haklarının korunması için vasiyetnameye aykırı devrin iptali mümkündür (TMK m. 571).

MİRASTAN MAL KAÇIRMA DURUMUNDA BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR NELERDİR?

Mirastan mal kaçırma durumunda mirasçılar tapu iptal ve tescil davası açabilirler. Bu dava, mirasbırakanın ölümden önce yaptığı devir işlemlerinin, saklı payların ihlaline neden olup olmadığını belirlemek için açılır. Ayrıca, vasiyetname ile yapılan işlemler de saklı payları ihlal ediyorsa tenkis davası açılabilir (TMK m. 571).

MİRASTAN MAL KAÇIRMA NEDENİYLE TENKİS DAVASI NEDİR?

Tenkis davası, mirasbırakanın yaptığı tasarrufların saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal etmesi durumunda açılan bir davadır. Saklı paylı mirasçılar, çocuklar, eş ve bazı durumlarda anne-babadır. Türk Medeni Kanunu’na göre mirasbırakan, tasarruf oranını aşarak saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal ederse, bu kişiler tenkis davası açarak mirasbırakanın ölüme bağlı tasarruflarının iptalini veya azaltılmasını talep edebilirler. Bu davanın amacı, saklı payı ihlal eden kısımların geri alınmasıdır.

Tenkis davası genellikle mirasbırakanın vasiyetname veya bağış yoluyla yaptığı devir işlemlerinin saklı payları zedelemesi durumunda açılır. Dava açma süresi, vasiyetnamenin açılmasından itibaren 1 yıl, mirasın açılmasından itibaren ise 10 yıl içinde işlemelidir. Mahkeme, mirasbırakanın yaptığı tasarrufları değerlendirir ve saklı payı aşan kısmın iptaline karar verebilir. Ancak vasiyetnamenin tamamı değil, sadece saklı payı aşan kısımlar tenkis edilir, geri kalan kısım geçerli kalır.

MİRASTAN MAL KAÇIRMA DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?

Mirastan mal kaçırma davalarını saklı paylı mirasçılar açabilir. Saklı paylı mirasçılar arasında eş, çocuklar ve bazı hallerde anne-baba yer alır. Bu kişiler, haklarının ihlal edilmesi durumunda tapu iptali ve tescil davası ya da vasiyetnamenin iptali davası açabilirler (TMK m. 506).

MİRASTAN MAL KAÇIRMA DAVASINDA ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE NEDİR?

Mirastan mal kaçırma davalarında zamanaşımı süresi, mirasın açılmasından itibaren 10 yıldır (TMK m. 713). Ancak vasiyetname iptali davalarında süre, vasiyetin açılmasından itibaren 1 yıl olarak belirlenmiştir (TMK m. 559). Mirasçılar bu süreleri takip ederek dava açmalıdırlar.

VASİYETNAME İPTAL EDİLEBİLİR Mİ? VASİYETNAMENİN İPTALİ DAVASI NEDİR?

Vasiyetname, mirasbırakanın ölümünden sonra malvarlığıyla ilgili yaptığı ölüme bağlı tasarruflardan biridir. Ancak, vasiyetname bazı hallerde iptal edilebilir. Türk Medeni Kanunu’nun 557. maddesine göre, vasiyetnamenin iptali için şekil noksanlıkları, mirasbırakanın ayırt etme gücünden yoksun olması, vasiyetnamenin zorla veya hileyle düzenlenmesi gibi sebepler bulunabilir. Eğer vasiyetname, gerekli şekil şartlarına uymuyorsa (örneğin, el yazılı vasiyetnamenin baştan sona mirasbırakanın kendi el yazısıyla yazılmamış olması gibi) veya mirasbırakanın iradesi sakatlanmışsa, iptal davası açılabilir. Ayrıca, vasiyetname yapılırken mirasbırakanın yanılgıya düşmesi veya tehdit altında olması da iptale neden olabilir.

Vasiyetname iptal davası, mirasbırakanın ölümünden sonra, mirasçılar ya da vasiyetle ilgili menfaati zedelenen kişiler tarafından açılır. TMK m. 558’e göre, bu dava, vasiyetin açılmasından itibaren bir yıl içinde açılmalıdır. Dava sonucunda, mahkeme, vasiyetnamenin tamamını veya bir kısmını iptal edebilir. İptal davası, vasiyetnamenin geçerliliğini doğrudan etkiler ve iptal edilen kısımlar miras hukukuna göre yeniden düzenlenir. Tenkis davasından farklı olarak, vasiyetnamenin saklı paya zarar verip vermediği değil, vasiyetnamenin düzenlenme şekli ve mirasbırakanın irade durumu sorgulanır.

Diğer yazılarımıza ulaşmak için tıklayınız.

The post MİRASTAN MAL KAÇIRMA appeared first on Selçuklu Hukuk Bürosu.

Mirasın reddi, mirasçıya mirasçılık sıfatını kabul etmeme ve bu şekilde mirasbırakandan geçecek hak ve borçlara sahip olmama imkanı veren bir yoldur.

Reddi miras, mirasçının iradesinden kaynaklanırsa mirasın gerçek reddi söz konusudur. Türk Medeni Kanunu 605/2. maddesinde düzenlendiği şekilde; mirasbırakanın ölümü tarihinde, ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise miras kanunen reddedilmiş sayılır. Buna mirasın hükmi reddi denir.

MİRASIN REDDİ NEDEN YAPILIR?

Miras bırakanın ölümüyle bütün alacak ve borçları mirasçılara geçer. Ancak mirasbırakanın borçları alacaklarından fazlaysa mirasçılar, borçlardan sadece kendilerine düşen payla sorumlu olmayıp bütün malvarlıklarıyla sorumlu olurlar. Bu gibi durumlarda mirasçılar, reddi miras imkanını kullanırlar.

Türk Medeni Kanunu 614/1-2. maddesinde düzenlendiği şekilde mirasçılar, kendilerinden sonra gelen mirasçılar lehine de mirası reddedebilirler.

Mirasçılar, mirası reddederken, kendilerinden sonra gelen mirasçılardan mirası kabul edip etmeyeceklerinin sorulmasını tasfiyeden önce isteyebilirler. Bu takdirde ret, sulh hakimi tarafından daha sonra gelen mirasçılara bildirilir; bunlar bir ay içinde mirası kabul etmezlerse reddetmiş sayılırlar.

REDDİ MİRAS NASIL YAPILIR?

Mirasın gerçek reddi yönündeki irade beyanı herhangi bir şekle tabi değildir. Yazılı veya sözlü olarak mirasbırakanın son yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesine yapılması yeterlidir. Beyandan ret iradesinin açıkça anlaşılması yeterli olup ayrıca herhangi bir gerekçe gösterilmesine gerek yoktur.

Mirasın hükmi reddinde ise mirasbırakanın ödemeden aczi en az çevresi tarafından biliniyorsa veya mirasbırakan hakkında ödemeden aciz vesikası alınmışsa miras kanunen reddedilmiş sayılacağından, mirasçıların irade açıklamasına gerek yoktur. Ancak ileride doğacak ihtilafları önlemek için uygulamada sulh hukuk mahkemesine bir beyanda bulunmak yerinde olacaktır.

NOTERDEN REDDİ MİRAS NASIL YAPILIR ?

Noterden reddi miras nasıl yapılır sorusuna maalesef olumlu bir yanıt vermek mümkün değildir. Bir üst başlıkta izah edildiği üzere reddi miras ancak sulh hukuk mahkemesine başvuru yapılarak sulh hukuk hakiminin kararıyla yapılabilir.

MİRASIN REDDİ NE KADAR SÜREDE YAPILMALIDIR? (REDDİ MİRAS SÜRESİ)

Reddi miras kaç ay içinde yapılmalıdır sorusunun cevabı Türk Medeni Kanunu 606/1. maddesine göre mirası ret süresi üç aydır. Bu süre hak düşürücü süre olup durması veya kesilmesi söz konusu değildir.

Ret süresi yasal mirasçılar için, mirasbırakanın ölümü ve kendisinin mirasçı olduğunu  öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Vasiyetname ile atanan mirasçı içinse tasarrufun kendisine bildirilmesiyle işlemeye başlar.

Üç aylık süre içinde karar vermenin zor olduğu veya karar verme imkanının olmadığı haklı sebebe dayalı durumlarda sulh hukuk hakimi, yasal ve atanmış mirasçılara tanınmış olan ret süresini uzatabilir veya yeni bir süre tanıyabilir.

MİRASIN REDDİ HALİNDE MİRAS KİME KALIR? REDDİ MİRAS YAPANIN ÇOCUĞUNA MİRAS KALIR MI?

Reddi miras durumunda mirasçılık sıfatı, mirasbırakanın ölümü anından itibaren sona erer. Miras; mirası reddeden mirasçı, mirasbırakandan önce ölmüş gibi düşünülerek kalan mirasçılar arasında paylaştırılır. Yani reddi miras yapanın çocuğu varsa çocuğuna geçer.

Bu konuda kanunda özel düzenlemeler de mevcuttur;

-Altsoyun tamamının mirası reddetmesi hâlinde, bunların payı sağ kalan eşe geçer. Yani bu durumda miras, reddedenlerden sonra gelenlere değil, tamamıyla eşe kalmaktadır.

-Mirasbırakanın ölümü anında ona doğrudan mirasçı olan kimselerin tümü mirası reddederse tereke, sulh hukuk mahkemesi tarafından iflas hükümlerine göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda tasfiye sonunda arta kalan değer olursa mirası reddetmemişler gibi hak sahiplerine verilir.

-Mirasçılar, mirası reddederken, kendilerinden sonra gelen mirasçılardan mirası kabul edip etmeyeceklerinin sorulmasını tasfiyeden önce isteyebilirler. Sonra gelen mirasçılar lehine ret olarak düzenlenen bu durumda sulh hukuk hakimi, alt derece mirasçıları karar vermeye davet eder. Bu süreyi susarak geçiren mirasçı, mirası reddetmiş sayılır.

-Mirasbırakan ölüme bağlı tasarrufla atadığı mirasçı mirası redderse ve aynı ölüme bağlı tasarrufla yedek mirasçı atanmışsa reddedenin yerini yedek mirasçı alır.

MİRASIN REDDİ DURUMUNDA SORUMLULUK NE OLUR?

Reddi miras durumunda, mirası reddeden mirasçının, mirasbırakanın borçlarından sorumluluğu ortadan kalkar. Bu durumda mirası reddedenin payı; mirası reddedenin altsoyu varsa ona, yoksa diğer mirasçılara geçeceğinden, mirasbırakanın borçlarından mirası reddetmeyen mirasçılar sorumlu olur.

REDDİ MİRAS YAPAN KİŞİYE İCRA GELİR Mİ?

Yukarıda izah edildiği üzere, reddi miras yapan kişi mirasbırakanın borçlarından sorumlu değildir. Dolayısıyla reddi miras yapan kişiye icra gelemez. Ancak buna rağmen alacaklılarca reddi mirasın bilinmemesi sebebiyle icra takiplerinde, reddi miras yapan kişiye icra takibi başlatıldığı veya mevcut takibin reddi miras yapan kişiye yöneltildiği görülmektedir. Bu durumda yasal süresi içinde, ilgili birimlere itirazın ve reddi miras durumunun belirtilmesi gereklidir.

 REDDİ MİRAS ŞARTLARI NELERDİR? KİMLER REDDİ MİRAS YAPAMAZ?

Kural olarak mirasçıların reddi miras yapması, herhangi bir şarta bağlı değildir. Yani aşağıda belirtilenler dışındakiler reddi miras yapabilirler.

• Miras bırakanın ölümünü ve mirasçı olduğunu öğrendiği tarihten itibaren üç ay içinde mirası reddetmeyen mirasçı reddi miras yapamaz.

• Mirasçı ret süresi dolmadan açık bir kabul beyanıyla mirası kabul etmişse reddi miras hakkı düşer.

• Üçüncü kişi yönünden mirasın kesin olarak iktisap edildiği şeklinde yorumlanabilecek bir davranışla tereke işlerine karışan, terekenin olağan yönetimi dışında veya mirasbırakanın işlerinin yürütülmesi için gerekli olanın dışında işler yapan mirasçı, mirası reddedemez.

• Terekeye dahil olduğunu bildiği maddi değeri olan bir malı, kasten hareket ederek kendisine maleden veya diğer mirasçılardan gizleyen mirasçı, mirası kayıtsız şartsız kabul etmiş sayılır.

BORÇLU OLANLAR REDDİ MİRAS YAPABİLİR Mİ?

Borçlu olanlar da reddi miras yapabilirler. Ancak malvarlığı borcuna yetmeyen mirasçı, alacaklılarına zarar vermek amacıyla mirası reddederse; alacaklıları veya iflâs idaresi, kendilerine yeterli bir güvence verilmediği takdirde, ret tarihinden başlayarak altı ay içinde reddin iptali hakkında dava açabilirler. Reddi mirasın iptali halinde miras resmen tasfiye edilir ve reddeden mirasçının payına düşen malvarlığı; önce, itiraz eden alacaklılara tahsis edilir.

REDDİ MİRAS HALİNDE ALACAKLILARIN DURUMU NE OLUR?

Ödemeden âciz halinde olan bir mirasbırakanın mirasını reddeden mirasçılar, onun alacaklılarına karşı, ölümünden önceki beş yıl içinde mirasbırakandan almış oldukları ve mirasın paylaşılmasında geri vermekle yükümlü olacakları değer ölçüsünde sorumlu olurlar.

Olağan eğitim ve öğrenim giderleriyle âdet üzere verilen çeyiz, bu sorumluluğun dışındadır.

İyiniyetli mirasçılar, ancak geri verme zamanındaki zenginleşmeleri ölçüsünde sorumlu olurlar. Kötüniyetli mirasçılar ise geri vermek zorunda olduğu denkleştirmeye tabi kazandırmanın tam değeri üzerinden sorumlu olmaya devam eder

Böyle bir durumda reddi mirasın iptal ettirilmesine gerek yoktur. Sorumluluk TMK 618. madde gereğince kendiliğinden gerçekleşir. Alacaklılar mirası reddeden mirasçıdan, denkleştirmeye tabi kazandırma ölçüsünde talep hakkına sahiptir.

REDDİ MİRAS ÜCRETLERİ NE KADARDIR?

Mirasın gerçek reddi davasında; dava açılırken ödenen başvurma harcı, peşin harç ve vekalet harcı ödenmektedir. Ayrıca mahkeme tarafından kurumlara yazılacak müzekkere masrafları ve miras ile ilgili kişilere yapılacak tebligat masrafları söz konusudur. Bu davalarda mahkeme tarafından bilirkişi raporu alınması halinde, bilirkişi ücreti de davacı tarafça karşılanmaktadır.

Reddi miras ücreti şu kadardır demek yanıltıcı olabilir. Çünkü bu harç ve giderlerin miktarı başvuru yapılan yıla göre değişiklik göstermektedir. Bu sebeple başvuru tarihindeki güncel harçlar üzerinden belirlenmesi doğru olacaktır. Ancak yaygın başvurular dikkate alındığında cüzi miktarlarla bu süreç tamamlanabilmektedir.

Av. Arb. Yücel İBİCİ

Stj. Av. Emre KARACAN

The post REDDİ MİRAS (MİRASIN REDDİ) NEDİR ? appeared first on Selçuklu Hukuk Bürosu.