MİRASIN REDDİ VEYA REDDİ MİRAS NEDİR?
Mirasın reddi, mirasçıya mirasçılık sıfatını kabul etmeme ve bu şekilde mirasbırakandan geçecek hak ve borçlara sahip olmama imkanı veren bir yoldur.
Reddi miras, mirasçının iradesinden kaynaklanırsa mirasın gerçek reddi söz konusudur. Türk Medeni Kanunu 605/2. maddesinde düzenlendiği şekilde; mirasbırakanın ölümü tarihinde, ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise miras kanunen reddedilmiş sayılır. Buna mirasın hükmi reddi denir.
MİRASIN REDDİ NEDEN YAPILIR?
Miras bırakanın ölümüyle bütün alacak ve borçları mirasçılara geçer. Ancak mirasbırakanın borçları alacaklarından fazlaysa mirasçılar, borçlardan sadece kendilerine düşen payla sorumlu olmayıp bütün malvarlıklarıyla sorumlu olurlar. Bu gibi durumlarda mirasçılar, reddi miras imkanını kullanırlar.
Türk Medeni Kanunu 614/1-2. maddesinde düzenlendiği şekilde mirasçılar, kendilerinden sonra gelen mirasçılar lehine de mirası reddedebilirler.
Mirasçılar, mirası reddederken, kendilerinden sonra gelen mirasçılardan mirası kabul edip etmeyeceklerinin sorulmasını tasfiyeden önce isteyebilirler. Bu takdirde ret, sulh hakimi tarafından daha sonra gelen mirasçılara bildirilir; bunlar bir ay içinde mirası kabul etmezlerse reddetmiş sayılırlar.
REDDİ MİRAS NASIL YAPILIR?
Mirasın gerçek reddi yönündeki irade beyanı herhangi bir şekle tabi değildir. Yazılı veya sözlü olarak mirasbırakanın son yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesine yapılması yeterlidir. Beyandan ret iradesinin açıkça anlaşılması yeterli olup ayrıca herhangi bir gerekçe gösterilmesine gerek yoktur.
Mirasın hükmi reddinde ise mirasbırakanın ödemeden aczi en az çevresi tarafından biliniyorsa veya mirasbırakan hakkında ödemeden aciz vesikası alınmışsa miras kanunen reddedilmiş sayılacağından, mirasçıların irade açıklamasına gerek yoktur. Ancak ileride doğacak ihtilafları önlemek için uygulamada sulh hukuk mahkemesine bir beyanda bulunmak yerinde olacaktır.
NOTERDEN REDDİ MİRAS NASIL YAPILIR ?
Noterden reddi miras nasıl yapılır sorusuna maalesef olumlu bir yanıt vermek mümkün değildir. Bir üst başlıkta izah edildiği üzere reddi miras ancak sulh hukuk mahkemesine başvuru yapılarak sulh hukuk hakiminin kararıyla yapılabilir.
MİRASIN REDDİ NE KADAR SÜREDE YAPILMALIDIR? (REDDİ MİRAS SÜRESİ)
Reddi miras kaç ay içinde yapılmalıdır sorusunun cevabı Türk Medeni Kanunu 606/1. maddesine göre mirası ret süresi üç aydır. Bu süre hak düşürücü süre olup durması veya kesilmesi söz konusu değildir.
Ret süresi yasal mirasçılar için, mirasbırakanın ölümü ve kendisinin mirasçı olduğunu öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Vasiyetname ile atanan mirasçı içinse tasarrufun kendisine bildirilmesiyle işlemeye başlar.
Üç aylık süre içinde karar vermenin zor olduğu veya karar verme imkanının olmadığı haklı sebebe dayalı durumlarda sulh hukuk hakimi, yasal ve atanmış mirasçılara tanınmış olan ret süresini uzatabilir veya yeni bir süre tanıyabilir.
MİRASIN REDDİ HALİNDE MİRAS KİME KALIR? REDDİ MİRAS YAPANIN ÇOCUĞUNA MİRAS KALIR MI?
Reddi miras durumunda mirasçılık sıfatı, mirasbırakanın ölümü anından itibaren sona erer. Miras; mirası reddeden mirasçı, mirasbırakandan önce ölmüş gibi düşünülerek kalan mirasçılar arasında paylaştırılır. Yani reddi miras yapanın çocuğu varsa çocuğuna geçer.
Bu konuda kanunda özel düzenlemeler de mevcuttur;
-Altsoyun tamamının mirası reddetmesi hâlinde, bunların payı sağ kalan eşe geçer. Yani bu durumda miras, reddedenlerden sonra gelenlere değil, tamamıyla eşe kalmaktadır.
-Mirasbırakanın ölümü anında ona doğrudan mirasçı olan kimselerin tümü mirası reddederse tereke, sulh hukuk mahkemesi tarafından iflas hükümlerine göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda tasfiye sonunda arta kalan değer olursa mirası reddetmemişler gibi hak sahiplerine verilir.
-Mirasçılar, mirası reddederken, kendilerinden sonra gelen mirasçılardan mirası kabul edip etmeyeceklerinin sorulmasını tasfiyeden önce isteyebilirler. Sonra gelen mirasçılar lehine ret olarak düzenlenen bu durumda sulh hukuk hakimi, alt derece mirasçıları karar vermeye davet eder. Bu süreyi susarak geçiren mirasçı, mirası reddetmiş sayılır.
-Mirasbırakan ölüme bağlı tasarrufla atadığı mirasçı mirası redderse ve aynı ölüme bağlı tasarrufla yedek mirasçı atanmışsa reddedenin yerini yedek mirasçı alır.
MİRASIN REDDİ DURUMUNDA SORUMLULUK NE OLUR?
Reddi miras durumunda, mirası reddeden mirasçının, mirasbırakanın borçlarından sorumluluğu ortadan kalkar. Bu durumda mirası reddedenin payı; mirası reddedenin altsoyu varsa ona, yoksa diğer mirasçılara geçeceğinden, mirasbırakanın borçlarından mirası reddetmeyen mirasçılar sorumlu olur.
REDDİ MİRAS YAPAN KİŞİYE İCRA GELİR Mİ?
Yukarıda izah edildiği üzere, reddi miras yapan kişi mirasbırakanın borçlarından sorumlu değildir. Dolayısıyla reddi miras yapan kişiye icra gelemez. Ancak buna rağmen alacaklılarca reddi mirasın bilinmemesi sebebiyle icra takiplerinde, reddi miras yapan kişiye icra takibi başlatıldığı veya mevcut takibin reddi miras yapan kişiye yöneltildiği görülmektedir. Bu durumda yasal süresi içinde, ilgili birimlere itirazın ve reddi miras durumunun belirtilmesi gereklidir.
REDDİ MİRAS ŞARTLARI NELERDİR? KİMLER REDDİ MİRAS YAPAMAZ?
Kural olarak mirasçıların reddi miras yapması, herhangi bir şarta bağlı değildir. Yani aşağıda belirtilenler dışındakiler reddi miras yapabilirler.
- Miras bırakanın ölümünü ve mirasçı olduğunu öğrendiği tarihten itibaren üç ay içinde mirası reddetmeyen mirasçı reddi miras yapamaz.
- Mirasçı ret süresi dolmadan açık bir kabul beyanıyla mirası kabul etmişse reddi miras hakkı düşer.
- Üçüncü kişi yönünden mirasın kesin olarak iktisap edildiği şeklinde yorumlanabilecek bir davranışla tereke işlerine karışan, terekenin olağan yönetimi dışında veya mirasbırakanın işlerinin yürütülmesi için gerekli olanın dışında işler yapan mirasçı, mirası reddedemez.
- Terekeye dahil olduğunu bildiği maddi değeri olan bir malı, kasten hareket ederek kendisine maleden veya diğer mirasçılardan gizleyen mirasçı, mirası kayıtsız şartsız kabul etmiş sayılır.
BORÇLU OLANLAR REDDİ MİRAS YAPABİLİR Mİ?
Borçlu olanlar da reddi miras yapabilirler. Ancak malvarlığı borcuna yetmeyen mirasçı, alacaklılarına zarar vermek amacıyla mirası reddederse; alacaklıları veya iflâs idaresi, kendilerine yeterli bir güvence verilmediği takdirde, ret tarihinden başlayarak altı ay içinde reddin iptali hakkında dava açabilirler. Reddi mirasın iptali halinde miras resmen tasfiye edilir ve reddeden mirasçının payına düşen malvarlığı; önce, itiraz eden alacaklılara tahsis edilir.
REDDİ MİRAS HALİNDE ALACAKLILARIN DURUMU NE OLUR?
Ödemeden âciz halinde olan bir mirasbırakanın mirasını reddeden mirasçılar, onun alacaklılarına karşı, ölümünden önceki beş yıl içinde mirasbırakandan almış oldukları ve mirasın paylaşılmasında geri vermekle yükümlü olacakları değer ölçüsünde sorumlu olurlar.
Olağan eğitim ve öğrenim giderleriyle âdet üzere verilen çeyiz, bu sorumluluğun dışındadır.
İyiniyetli mirasçılar, ancak geri verme zamanındaki zenginleşmeleri ölçüsünde sorumlu olurlar. Kötüniyetli mirasçılar ise geri vermek zorunda olduğu denkleştirmeye tabi kazandırmanın tam değeri üzerinden sorumlu olmaya devam eder
Böyle bir durumda reddi mirasın iptal ettirilmesine gerek yoktur. Sorumluluk TMK 618. madde gereğince kendiliğinden gerçekleşir. Alacaklılar mirası reddeden mirasçıdan, denkleştirmeye tabi kazandırma ölçüsünde talep hakkına sahiptir.
REDDİ MİRAS ÜCRETLERİ NE KADARDIR?
Mirasın gerçek reddi davasında; dava açılırken ödenen başvurma harcı, peşin harç ve vekalet harcı ödenmektedir. Ayrıca mahkeme tarafından kurumlara yazılacak müzekkere masrafları ve miras ile ilgili kişilere yapılacak tebligat masrafları söz konusudur. Bu davalarda mahkeme tarafından bilirkişi raporu alınması halinde, bilirkişi ücreti de davacı tarafça karşılanmaktadır.
Reddi miras ücreti şu kadardır demek yanıltıcı olabilir. Çünkü bu harç ve giderlerin miktarı başvuru yapılan yıla göre değişiklik göstermektedir. Bu sebeple başvuru tarihindeki güncel harçlar üzerinden belirlenmesi doğru olacaktır. Ancak yaygın başvurular dikkate alındığında cüzi miktarlarla bu süreç tamamlanabilmektedir.
Av. Arb. Yücel İBİCİ
Stj. Av. Emre KARACAN
