VERGİ ZİYAI NEDİR, HANGİ DURUMLARDA ORTAYA ÇIKAR?

Vergi ziyaı, mükellefin vergiye ilişkin ödevlerini eksik veya hiç yerine getirmemesi nedeniyle devletin vergi kaybına uğramasıdır. Bu durum Vergi Usul Kanunu’nun 341. maddesinde açık şekilde tanımlanmıştır.

Vergi ziyaı cezası, verginin eksik beyanı veya hiç beyan edilmemesi halinde asıl vergiye ilave olarak kesilir ve vergi tutarının bir katı oranındadır (VUK m.344). Örneğin, gelirini eksik beyan eden bir mükellef hakkında yapılan vergi incelemesi sonucu eksik beyan edilen tutar kadar vergi ziyaı cezası uygulanır.

 

HANGİ EYLEMLER VERGİ ZİYAI CEZASINA NEDEN OLUR?

Vergi ziyaı cezası, devletin vergi kaybına uğratılması halinde uygulanır. Bu kayba neden olan başlıca fiiller şunlardır:

• Gerçek kazancın gizlenmesi
• Satışların faturasız yapılması
• Matrahın eksik beyan edilmesi
• Sahte belge kullanılması ya da düzenlenmesi
• Vergi incelemesi sonucu ortaya çıkan beyanname verilmemesi

Bu fiiller, vergi inceleme raporlarıyla tespit edildiğinde, ilgili mükellefe vergi ziyaı cezası uygulanır.

 

VERGİ BORCU İTİRAZ NEDİR VE NASIL YAPILIR?

Vergi borcu itirazı, mükelleflerin kendilerine tebliğ edilen vergi/ceza ihbarnamelerine veya ödeme emirlerine karşı hukuki yollara başvurarak bu işlemlerin iptalini talep etmeleridir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca itiraz hakkı tanınmıştır. Vergi dairesine dilekçe vererek vergi borcuna itiraz usulü süreleri durdurmaz, hak kaybına sebep olabilir.

Vergi borcuna karşı açılabilecek davalar idari yargı kapsamında vergi mahkemelerinde görülür. Tebliğ edilen vergi/ceza ihbarnamesine karşı, tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde vergi mahkemesine dava açılmalıdır (2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu m. 7). Bu süre içinde açılmayan davalarda, borç kesinleşir ve tahsilat süreci başlar.

 

VERGİ CEZALARINA İTİRAZ SÜRESİ KAÇ GÜNDÜR VE NASIL HESAPLANIR?

Vergi cezalarına karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde vergi mahkemesinde dava açılabilir. Bu süre, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu m.7 uyarınca belirlenmiştir. Süre hak düşürücü niteliktedir ve mahkemeler tarafından resen gözetilir. Yani bu sürede dava açılmazsa bir daha dava açma hakkı olmaz.

Vergi ziyaı cezası, usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarına karşı da aynı süre geçerlidir. Bu sürenin kaçırılması halinde mükellefler, yargı yoluna başvurma haklarını kaybederler.

 

VERGİ CEZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ NE KADARDIR?

Vergi cezaları için zamanaşımı süresi, Vergi Usul Kanunu’nun 374. maddesi uyarınca 5 yıldır. Bu süre, verginin doğduğu yılı takip eden yıldan itibaren işlemeye başlar.

Özellikle vergi ziyaı cezası gibi bazı cezalarda bu süre, verginin tarh zamanaşımına tabidir (VUK m.114). Bu sebeple mükelleflerin vergi dairesi tarafından yapılan işlemlerin zamanaşımı içinde olup olmadığını dikkatle değerlendirmesi gerekir.

 

EN SIK UYGULANAN VERGİ CEZALARINA HANGİ FİİLLER NEDEN OLUR?

Mükelleflerin vergi cezalarıyla karşı karşıya kalmasına neden olan başlıca eylemler şunlardır:

• Beyannamenin hiç verilmemesi veya zamanında verilmemesi
• Beyan edilen vergi matrahının eksik veya yanlış olması
• Belgede sahtecilik yapılması, naylon fatura düzenlenmesi ya da kullanılması
• Kayıt dışı gelir elde edilmesi ve beyan dışı bırakılması
• E-fatura veya e-arşiv fatura düzenlememek ya da zamanında düzenlememek

Bu fiiller 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 344, 352 ve 353. maddeleri uyarınca cezalandırılır. Cezalar, usulsüzlük cezası, özel usulsüzlük cezası ve vergi ziyaı cezası olarak türlere ayrılır.

 VERGİ BORCU SİLİNİR Mİ, VERGİ BORCU NASIL İPTAL EDİLİR?

Vergi borcu bazı hukuki ve idari yollarla iptal edilebilir. Bunlar:

1. Vergi Mahkemesi kararı ile iptal
2. Vergi dairesi ile uzlaşma komisyonunda sağlanan anlaşma (VUK m.376)
3. Tahsil zamanaşımı nedeniyle borcun silinmesi (6183 sayılı Kanun m.102 – 5 yıl)
4. Kamu yararı ve benzeri durumlarda Maliye Bakanlığı tarafından terkin kararı alınması

Ayrıca borcun tahsili mümkün değilse 6183 sayılı Kanun m.105 gereğince aciz vesikası düzenlenebilir. Bu belge borcun fiilen tahsil edilemeyeceğini gösterir.

 

VERGİ SUÇLARI HANGİLERİDİR VE NE GİBİ CEZALARI VARDIR?

Vergi suçları, Türk vergi mevzuatında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenmiştir. Bu kapsamda suç sayılan fiiller şunlardır:

• Sahte belge düzenlemek veya kullanmak (naylon fatura)
• Defter ve belgeleri yok etmek, tahrif etmek ya da gizlemek
• Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlemek veya kullanmak
• E-defter ve e-belge yükümlülüklerine uymamak suretiyle vergi matrahını gizlemek

Bu fiiller hakkında, fiilin ağırlığına göre 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası uygulanabilir. Vergi suçu tespit edilirse, Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. Ceza hukukuna ilişkin diğer yazılarımızı okumak için tıklayınız.