İçindekiler

Anlaşmalı Boşanma Şartları Nelerdir?

Anlaşmalı boşanma şartları, özetle bir kaç başlık halinde anlatılmıştır. Bu şartların sağlanması halinde anlaşmalı boşanma davası açılabilir. Anlaşmalı boşanma şartları şu şekildedir:

Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır. 1 yıl dolmadan önce açılan dava reddedilmektedir. Dava açıldığında bu süre dolmamasına karşın dava devam ederken süre dolsa dahi dava reddedilmektedir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 15.1.2018, E. 2016/16989, K. 2018/553). Bu durumda, eğer şartları var ise, evlilik birliğinin temelinden sarsılıp sarsılmadığına dair taraflardan delil toplanır ve yargılamaya bu dava türü açısından devam edilir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 13.01.2014, E. 2013/24061, K. 2014/275).
Boşanmak Amacıyla Eşler Mahkemeye Birlikte Başvurmalı ya da Bir Eşin Açtığı Dava Diğeri Tarafından Kabul Edilmelidir.
Buna göre, bir eşin anlaşmalı boşanma talebiyle açmış olduğu bir boşanma davasının diğer eş tarafından kabul edilmesi halinde anlaşmalı boşanmanın bu şartı da yerine getirilmektedir. Dolayısıyla eşlerin birlikte boşanma davası açması zaruri değildir. Buradaki kabul, davanın başında olabileceği gibi, yargılamada kararın kesinleştiği ana kadar kabul beyanında bulunmak mümkündür (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 3.11.2015, 2015/5653 E., 2015/19986 K.) Aynı şekilde, eşlerden biri tarafından verilen anlaşmalı boşanmaya ilişkin kabul beyanı karar kesinleşinceye kadar geri alınabilir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 25.05.2015, 2014/25160 E., 2015/10495 K).
Hakim Eşleri Bizzat Dinlemelidir.
Bunun amacı, eşlerin anlaşmalı boşanmaya serbest iradeleriyle karar verip vermediklerinin, sözleşmede yer alan hükümlere birlikte karar verip vermediklerinin tespitidir. Burada eşler bizzat dinlenir, vekilin dinlenmesi yeterli değildir. İstinabe de mümkün değildir. Eşlerin iradelerinde özgür olup olmadıklarına hâkim kanaat getirecektir. Bu konuda takdir yetkisi bulunmaktadır. Bu konuda hâkim beyanları kâfi görmezse her türlü araştırmayı yapmakta serbesttir.
Eşler Boşanma Şartları Konusunda Anlaşmış Olmalıdır.
Anlaşmalı boşanmada, anlaşma, bir sözleşmeyi ifade eder. Sözleşme, sözleşmenin hükümleri ve sonuçları konusunda tarafların serbest iradesinin geçerli olmasını gerektirmektedir. Anlaşma sözlü yapılmış ise, anlaşmanın hükümleri mahkeme huzurunda zapta geçirilir. Yazılı şekilde yapıldı ise bu belge mahkemeye sunulur.

Anlaşmalı Boşanma Nedir?

Anlaşmalı boşanma, en az bir yıldır evli olan karı ve kocanın, ortak kararları ile evlilik birliğini sona erdirmek için bir anlaşma akdetmeleri veyahut da bir eşin bu yöndeki boşanma davasını diğer eşin kabul etmesidir. Burada önemli olan her iki eşin de anlaşmalı boşanma konusunda serbest iradesinin mevcut olmasıdır. Bu durumda, evlilik birliği temelinden sarsılmış olarak kabul edilecektir. Anlaşmalı boşanma Türk Medeni Kanunu’nun md. 166/3 hükmü ile düzenlenmektedir. İlgili hüküm şu şekildedir:

TMK md. 166/3: Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.

Anlaşmalı Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Anlaşmalı boşanma şartlarını sağlayan eşler anlaşmalı boşanma davası için bir dava dilekçesi hazırlar. Bu dava dilekçesi ile aile mahkemesine dava açılabilir. Anlaşmalı boşanma protokolü/sözleşmesi de dava dilekçesine ek olarak eklenir.

Anlaşmalı Boşanmak İçin İlk Nereye Başvurulur?

Anlaşmalı boşanma, bir boşanma davası türüdür. Bu nedenle, dava açılmadan evvel arabuluculuk sürecine tabi değildir.

Anlaşmalı boşanma şartları oluşmuş ise (1 yıllık evlilik + anlaşma protokolü), taraflar, eşlerden birinin yerleşim yerindeki ya da son altı ay boyunca birlikte ikamet ettikleri yerdeki aile mahkemesine, o yerde aile mahkemesi yoksa aile mahkemesi sıfatıyla davaya bakacak asliye hukuk mahkemesine müracaat edebilir (4787 s. Kanun, md. 2/2).

Anlaşmalı Boşanma Ne Kadar Sürer?

Anlaşmalı boşanma davası, normal şartlarda, tek celsede nihayete erecek bir dava türüdür. Fakat dava sürecine etki eden bazı unsurlar bulunabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

Duruşma günü geç bir tarihe verilebilir: İlgili mahkemenin iş yükünün fazla olması duruşma gününün ileri bir tarihe bırakılmasına neden olabilir. Bu süre 1 ay ile 6 ay arasında bir tarihi bulabilir.
Duruşma günü eşlerden birinin hazır olmaması: Eşlerin her ikisini de dinlemesi gereken hâkim, bir eşin duruşmaya gelmemesi durumunda, durumun şartlarına göre davayı reddedebilir ya da yeni bir duruşma günü tayin edebilir.
Hâkimin tarafların serbest iradesi ile sözleşmeye imza attığına ikna olmaması: Eğer hâkim, eşlerden birinin korku, hata veya tehdit gibi bir nedenle anlaşmalı boşanma protokolünü imzaladığını düşünür ise, durumun araştırılmasına karar verebilir. Bu durumda dava tek celsede sonuçlanmaz ve süreç uzayabilir.

Anlaşmalı Boşanma Açmak Kaç Para?

Anlaşmalı boşanma davası açısından temel masraflar, avukat masrafı ve dava giderleridir. Dava giderleri ise harçlardan müteşekkildir. Her yıl dava masrafları belli oranlarda güncellenmektedir, davanın açıldığı tarihteki harç ve masrafların kontrol edilmesi gerekir. Avukat ile temsil edilen işlerde ise avukat ve müvekkil arasında anlaşılan tutar değişkenlik gösterebilmektedir.

Anlaşmalı Boşanma Ücreti Ve Masrafları Anlaşmalı Boşanmada Parayı Kim Öder?

Dava masrafları davayı açan kişi tarafından ödenmektedir.

Dava masrafları dava açılması için gerekli olan harçlar ve giderlerden oluşmaktadır. Anlaşmalı boşanma davası açılırken harçlar ödenecektir. Fakat bu dava tek celselik bir dava olduğundan giderler yüksek olmayacaktır.

Diğer yandan eşlerin dava masraflarını aralarında paylaşmaları mümkündür.

Anlaşmalı Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Anlaşmalı boşanma davasında mal paylaşımı, eşler arasındaki anlaşmaya uygun olarak yapılır. Bu konudaki irade tamamen taraflara aittir. Bu konuda hâkimin bir müdahalesi söz konusu değildir.

Örneğin, Ali (A) ve Buse (B) 1.1.2024 tarihinde evlenmişlerdir. (A) ve (B)’nin Muğla’da bir yat, Ankara’da 5+1 bir ev bir adet lüks marka araçları bulunmaktadır. (A) bir yat tutkunudur. (B)’yi boşanmaya ikna etmek adına, hem lüks marka aracı hem de 5+1 evi (B)’nin almasını, kendisinin ise sadece yatı almasını önerir ve bu öneri (B) tarafından kabul edilir ise bu mal paylaşımı geçerlidir.

Anlaşmalı Boşanmada Kadın Neler İsteyebilir?

Kadın anlaşmalı boşanmaya bağlı olarak her şeyi isteyebilir. Önemli olan tarafların ortak iradesinin söz konusu olmasıdır. Bu kapsamda;

Kadının ziynet eşyaları
Eşlerin sahip olduğu malvarlığı
Kendisi adına yoksulluk nafakası
Çocuk(lar)ın velayeti
Çocukların eğitim masrafları (iştirak nafakasından bağımsız olarak)
Velayeti kendisinde kalan çocuk(lar) için iştirak nafakası
Maddi Tazminat
Manevi Tazminat

Gibi talepler yöneltilebilir.

Anlaşmalı Boşanmada Banka Hesaplarına Bakılır Mı?

Anlaşmalı boşanma davası yalnızca anlaşma protokolü üzerinden yürütülür. Banka hesaplarına bakılması söz konusu değildir. Eşlerden birinin, protokol dışında, banka hesaplarına bakılması talebi bulunmakta ise, bu durumda dava çekişmeli boşanma davasına döner ve anlaşmalı boşanma davası evlilik birliğinin temelinden sarsılması (TMK md. 166) davasına dönüşür.

Anlaşmalı Boşanmada Nafaka ve Tazminat

Taraflar anlaşmalı boşanma davasında nafaka ödenmesini kararlaştırabilmektedir. Bu konuda en sık karşılaşılan örnekler:

Eşlerden biri (genelde kadın), diğer eşten yoksulluk ve iştirak nafakası talep etmektedir. Bazı durumlarda ise eş, kendisi için bir yoksulluk nafakası talep etmemekte ise de çocukları için iştirak nafakası talep edebilmektedir. Bu konuda bir uzlaşma söz konusu ise nafaka miktarları sözleşmeye yazılır.

Önemli Not: Yalnızca nafaka miktarlarının yazılması, enflasyonist dönemlerde sorun oluşturmaktadır. Anlaşmalı Boşanma Protokolüne mutlaka, nafaka miktarlarının her yıl TÜFE, ÜFE ya da tarafların belirleyeceği başka hesaplama yöntemleri üzerinden güncelleneceğine dair bir madde eklenmelidir.

Nafakadan bağımsız olarak, eşlerin birbirine maddi ve manevi tazminat ödeyeceği kararlaştırılabilir. Bu durumda, maddi ve manevi tazminatın miktarına ilişkin hükümler maddeye eklenebilir.

Önemli Not: Maddi ve Manevi tazminatın ne şekilde ödeneceği (bir seferde mi yoksa irat şeklinde mi), hangi yöntemle ödeneceği (banka hesabına mı yatırılacak yoksa elden mi ödenecek – tercihen banka hesabına ödenmesi tavsiye edilir), hangi sürede ödeneceği (örneğin “boşanma davasında verilen karar kesinleştikten sonraki 3 ay içinde” gibi) ile ilgili açık hükümler sözleşmeye yazılmalıdır.

Eğer anlaşmalı boşanma protokolünde, nafaka ya da maddi/manevi tazminat ile ilgili hiçbir hüküm bulunmamakta ise, boşanma davası sonuçlandıktan sonra, nafaka ve tazminat için yeni bir dava açılması mümkündür.
Buna karşın, taraflar, anlaşmalı boşanma protokolünde, nafaka ve/veya tazminattan feragat ettiklerini belirtmişler ise, artık nafaka ve tazminat talep edilemez.

Anlaşmalı Boşanmada Çocuğun Velayeti

Anlaşmalı boşanma davasında, varsa, çocuğun/çocukların velayetine ilişkin hükümler yer alır. Bu durumda şu hususların anlaşmalı protokolde yer almasında fayda bulunmaktadır:

Çocuklara ait tanımlayıcı bilgiler (ad, soyad, T.C. bilgisi, doğum tarihi vb)
Hangi çocuğun velayetinin hangi ebeveyne verileceği
Velayet kendisine verilmeyen ebeveynin çocuklarla hangi şartlar altında görüşeceği
Velayet kendisine verilmeyen ebeveynin iştirak nafakası ödeyip ödemeyeceği

Anlaşmalı Boşanma Davasında Hakim Ne Sorar?

Anlaşmalı boşanma şartlarını sağlayan tarafları Hâkim bizzat dinleyecektir. Bu hususta temel olarak şunları anlamaya çalışır:

Taraflar boşanmak istiyor mu?
Taraflar anlaşmalı boşanmak mı istiyor?
Anlaşmalı boşanmanın hükümleri konusunda mutabıklar mı?
Taraflardan biri, bu anlaşmalı boşanma protokolünü hile ya da tehdit dolayısıyla imzalamış mı?

Bu soruların cevaplarını almak maksadıyla sorular sorar ve eğer tarafların serbest iradeleriyle anlaşmalı boşanma protokolünü imzaladığına kanaat getirirse aynı duruşmada davayı sonlandırır.

Anlaşma Protokolüne Uyulmazsa Ne Olur?

Anlaşmalı boşanma protokolünün mahkeme tarafından onaylanması ile birlikte artık bu protokol bir mahkeme kararı ile kabul edilmiş ilam niteliğindedir. Dolayısıyla sözleşmeye uyulmasını sağlayacak mekanizmalar bulunmaktadır. Örneğin:

Nafaka ödemesi gereken eşin nafakayı ödememesi: Bu durumda diğer eş, anlaşmalı boşanma protokolü ve mahkeme kararına dayanarak icra takibi başlatabilir.
Anlaşmalı boşanmada ile belirlenen tazminatın ödenmemesi: Bu durumda da diğer eş, anlaşmalı boşanma protokolü ve mahkeme kararına dayanarak icra takibi başlatabilir.
Anlaşmalı boşanma ile ev/araba/yat vs. kendisine verilen eşe bunların teslim edilmemesi: Bu durumda hak sahibi tescile zorlama davası açabilir.
Ziynet eşyalarının verilmemesi: Ziynet eşyalarını almaya protokol ile hak kazanan kişi, bu eşyaların teslim edilmemesi durumunda icra takibi başlatabilir.
Kişisel ilişki kurulmasına dair hükümlere riayet edilmemesi: Velayet kendisine verilmeyen eş, sözleşme uyarınca belirlenen günlerde çocuğu ile görüşmesinin engellenmesi durumunda, Kişisel İlişkinin Yeniden Düzenlenmesi ya da Velayet davası açılması mümkündür.

Anlaşmalı Boşanma Adli Tatilde Görülebilir mi?

HMK md. 103’e göre çekişmesiz yargı işleri adli tatilde görülebilir. Anlaşmalı boşanma, Yargıtay’a göre bir çekişmesiz yargı işidir (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 08.05.2014, E. 2013/26237, K. 2014/10618). Bu nedenle adli tatil sürecinde anlaşmalı boşanma davası açılabilir ve tarafların talepte bulunması durumunda adli tatilde anlaşmalı boşanma davasının görülmesi mümkündür. Fakat mahkemenin işleyişi ve iş yükü nedeniyle, acil bir durum olduğu kanaati hasıl olmazsa, bu konuda mahkeme adli tatilin bitmesinden sonra duruşma günü verebilir.

Anlaşmalı Boşanma Sonrası Haklar ve Süreç

Boşanma davası mahkeme kararıyla boşanma ile neticelendikten sonra, artık anlaşma protokolünde yer alan hususlar taraflar açısından kazanılmış hak niteliğindedir.

Anlaşmalı Boşanma Avukat Gerekli mi?

Kural olarak anlaşmalı boşanma sürecinde avukat yardımı zorunlu değildir. Fakat, sözleşmenin hazırlanması titiz bir değerlendirmeyi gerektirebilir. Bilhassa, mal paylaşımı, nafaka, ziynet eşyalar, tazminat ve velayet konularında, sözleşmenin tarafların haklarını gözetecek incelikte hazırlanması önem arz eder.