Seri Muhakeme Usulü Nedir?
Seri Muhakeme Usulü CMK m. 250’ de düzenlenmiştir. Cumhuriyet savcısının yürüttüğü soruşturma evresinin sonunda, CMK m. 250/1’de sayılan suçlarda, Cumhuriyet savcısının kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar vermediği takdirde, şüphelinin, bu usul hakkında müdafi huzurunda bilgilendirilmesi ve kabul etmesi şartıyla, savcılığın suçun cezasına yarı oranında indirim uygulamak suretiyle belirlediği, yaptırımın da asliye ceza mahkemesi tarafından denetlenerek hüküm kurulması ile uygulanan yargılamaya seri muhakeme usulü denir.
Seri muhakeme usulü, özellikle yoğun ceza davalarının hızlı bir şekilde yargılanmasını sağlayan bir hukuk sistemi prosedürüdür. Bu usulde, birden fazla ceza davası aynı mahkemede veya aynı hakim tarafından bir arada ele alınır, böylece yargılama süreçleri daha verimli hale gelir ve mahkemelerin iş yükü azalır. Seri muhakeme usulü, ceza davalarının daha hızlı sonuçlanmasını sağlamak amacıyla kullanılır ve genellikle benzer suçlarla ilgili davalarda uygulanır. Bu sayede ceza davaları daha etkin bir şekilde yönetilebilir ve adalet sistemi daha verimli çalışabilir.
Özetle, Cumhuriyet savcısı şüpheli hakkında iddianame düzenlemek için yeterli şüpheye ulaşsa bile sanık kabul ederse iddianame düzenlemeden, indirim uygulayarak talepname hazırlar ve bu talepnameyi mahkemeye sunar. Mahkeme ise talepnameyi denetleyerek hukuka uygun ise hükmü kurar.
Seri Muhakemeye Tabi Suçlar
CMK m. 250/1 de sayılan suçlar;
(1) Soruşturma evresi sonunda aşağıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanır:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),
2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),
3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),
4. Gürültüye neden olma (madde 183),
5. Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),
6. Mühür bozma (madde 203),
7. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),
8. Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra),
9. Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268),
suçları.
b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.
c) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.
d) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
e) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.
Seri Muhakeme Usulünün Uygulanamayacağı Durumlar Nelerdir?
- Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi,
- Bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması,
- Yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik,
- Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması, hallerinde uygulanmaz.
Ayrıca Suç; ön ödeme veya uzlaştırma kapsamında ise öncelikle bu yöntemler uygulanır.
Seri Muhakeme Usulü Ne Kadar Sürer – Süreç Nasıl İlerler?
1. Cumhuriyet savcılığı tarafından başlatılan Soruşturma sonrasında deliller toplanır ve ifade veya ifadeler alınır. Şüpheli hakkında yeterli delil elde edilir ve diğer şartlar da sağlanırsa seri muhakemeye tabi suçlarda seri muhakeme usulü uygulanmak zorundadır.
Seri muhakemeye tabi suç, seri muhakeme usulüne tabi olmayan başka bir suç ile birlikte işlenirse bu durumda dosyalar hakkında ayırma kararı verilir.
2. Şüpheli seri muhakeme usulü hakkında müdafi huzurunda bilgilendirilir, bu bilgilendirmeyi Cumhuriyet Savcısı ya da kolluk yapabilir. Bilgilendirmenin ardından yine müdafi huzurunda Cumhuriyet Savcısı tarafından seri muhakeme usulünün uygulanması şüpheliye teklif edilir. Şüpheliye teklifi düşünmesi için bir aya kadar makul süre verilir. Eğer şüpheli bu usulü kabul edecekse bunu müdafi huzurunda yapar.
3. Teklifin kabul edilmesi ile Cumhuriyet Savcısı; suçun alt ve üst sınırını arasında temel cezayı tespit eder ve TCK m.61’i göz önünde bulundurarak cezayı bireyselleştirir ve sonuç cezada yarı oranında indirim uygulayarak yaptırımı belirler.
TCK m. 62’de sayılan takdiri indirim nedenleri uygulanmaz.
Sonuç olarak belirlenen hapis cezası, koşullar sağlanıyorsa TCK m. 50’ye göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya TCK m.51’e göre ertelenebilir.
Hapis cezası yerine uygulanabilecek seçenek yaptırımlar:
- Adli para cezası
- Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi
- En az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etme
- Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanma
- Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması durumunda; mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanma
- Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılma şeklinde sıralanabilir.
4. Cumhuriyet Savcısı tarafından talepname hazırlanır. Bu talepname ile şüpheli hakkında görevli mahkemeden seri muhakeme usulünün uygulanması yazılı olarak talep edilir. Talep yazısı isnat olunan suç, olay ve yaptırım ile uygulanması talep edilen kişiselleştirme kurumlarını içermelidir.
Eğer mahkeme talepnamede eksik veya hata tespit ederse bu noktalar belirtilerek Cumhuriyet Başsavcılığına gönderir. Bu noktalar düzeltilerek yeniden mahkemeye gönderilir.
5. Asliye Ceza Mahkemesi huzurunda müdafi dinlenir. Eğer şartlar sağlanmışsa talepname hükme bağlanır aksi durumda talep reddedilir ve soruşturma genel hükümlere göre sonuçlandırılması için C. Savcılığına gönderilir. Seri Muhakeme Usulünde kişi, hakkında hükmolunan cezaya karşı itiraz yoluna gidilebilir.
6. Seri muhakeme sürecinin tamamı bir-iki ay gibi kısa zaman zarfında sonuçlandırılır.
Seri Muhakeme Usulüne Katılmamanın Sonucu Nedir?
Şüpheli mazeretsiz olarak mahkeme huzuruna gelmezse seri muhakeme usulünden vazgeçmiş sayılır.
Seri Muhakeme Usulünde HAGB Uygulanır Mı?
Seri muhakemeye tabi suçlar dolayısıyla seri muhakeme usulü sonucunda yapılan yargılama sonunda şartları var ise hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB)’ye karar verilebilir. HAGB (Hükmün açıklanmasının geri bırakılması) hakkındaki detaylı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Seri Muhakeme Usulünde İtiraz Nasıl Yapılır?
Cumhuriyet Savcısının talep ettiği ve mahkemenin verdiği karara karşı itiraz yoluna başvurulabilir. İtiraz seri muhakeme kararı veren mahkemeye yapılır. Kararı veren mahkeme itirazı yerinde bulursa kararı düzeltir, itirazı yerinde bulmazsa kararın incelenmesi için yetkili merciye gönderir.
Seri muhakeme usulünde kararlar Bölge Adliye Mahkemesi ve Yargıtay denetiminden geçmeden kesinleşir bu sebeple seri muhakeme sonucunda verilen karara karşı kanun yararına bozma yoluna gidilebilir.
Seri Muhakeme Usulü Hakkında Kısa Bilgiler
- Şüpheli iddianamenin düzenlenmesine kadar seri muhakemeye tabi suç için Cumhuriyet Savcısına başvurarak seri muhakeme usulünün uygulanmasını talep edebilir.
- Şüpheli mahkeme tarafından hüküm kuruluncaya kadar seri muhakeme usulünün uygulanması kararından vazgeçebilir.
- Seri muhakeme usulü tamamlanamazsa veya soruşturma genel hükümlere göre sonuçlandırılırsa şüphelinin seri muhakeme usulünün uygulanması için verdiği beyanlar, imzaladığı belgeler aleyhinde delil olarak kullanılamaz.
- İştirak halinde işlenen suçlarda her şüphelinin bu usulün uygulanmasını kabul etmesi gerekir.
Selçuklu Hukuk Bürosu – Ceza Avukatı
Selçuklu Hukuk Bürosu ekibi uzman ceza avukatı hizmeti sunmaktadır. Ceza avukatı olarak mağdur – şüpheli – sanık konumunda olan kişilere Ankara ve diğer tüm illerde danışmanlık ve avukatlık hizmeti sunmaktadır.
Selçuklu Hukuk Bürosu, seri muhakemeye tabi suçlarda uzman ceza avukatı olarak, müvekkillerinin en iyi sonuca ulaşması için Ankara ve diğer tüm illerde avukat hizmeti sunmaktadır.
Av. Arb. Muhammed Ali BEDÜK
Stj. Av. Furkan KILIÇ
